Je zenuwstelsel ontregelt?

Je zenuwstelsel is natuurlijk zeer belangrijk binnen je dagelijks functioneren. Als je zenuwstelsel echter ontregelt is geraakt kan dat je zeer beperken binnen dagelijkse activiteiten. In deze blog geven we meer uitleg hierover en vind je algemene tips in hoe je invloed kan uitoefenen op dysregulatie in je zenuwstelsel.

We beginnen met de uitleg over arousal:

Arousal is een ander woord voor opwinding, maar in deze blog verwijst arousal naar de activatie van je centrale zenuwstelsel. Arousal zorgt ervoor dat het autonome gedeelte van het zenuwstelsel kan werken zoals dat hoort. In een ontspannen gemoedstoestand hebben we eigenlijk geen last van de arousal in ons lichaam. Staan we in de vecht/vlucht modus dan is de arousal vaak hoog, bij de freeze modus is de arousal laag.

Ons zenuwstelsel kan ontregelt raken. Dit kan bijvoorbeeld komen door lange periode van stress.

Er zijn hierbij twee verschillende vormen van ontregeling te onderscheiden:

• Hyper-arousal: je bent gespannen, vurig, paniekerig en/of angstig. Je zenuwstelsel komt in de vecht / vlucht modus te staan.

• Hypo-arousal: je hebt te weinig spanning in je lichaam. Je kan je hierbij afwezig aanvoelen of vlak en niet-verbonden met jezelf. Je voelt je energieloos en je zenuwstelsel is meer in de freeze-modus komen te staan.

Beide vormen van ontregeling vragen om een andere manier van reguleren. Zowel in de hyper- als de hypo-arousal zijn we de verbinding met onszelf kwijt. Echter gaat het bij hyper-arousal om het ontladen van het zenuwstelsel en mag je bij hypo-arousal juist de prikkels gaan opzoeken.

Ontladen van je zenuwstelsel kan op verschillende manieren:

Sporten, met een kussen tegen de muur slaan, ademhalingsoefeningen. De energie mag eruit!

Bij hypo-arousal gaat het juist om het prikkelen van je zenuwstelsel:

Rustig aan wandelen, dansen, met iemand knuffelen, fijne muziek luisteren, tuinieren.

Visueel kan dit het beste uitgelegd worden aan de hand van het tolerantie venster (window of tolerance). De zwarte lijnen geven het 'venster' aan waarbinnen je verbonden voelt met jezelf en je omgeving. Komt de arousal boven de zwarte lijn dan zit je in hyper-arousal, onder de lijn in hypo-arousal.

De hele dag golft de arousal op en neer. Op sommige dagen heb je beter geslapen dan de ander, hierdoor is je venster groter. Binnen je venster kan je optimaal functioneren. De andere dag heb je slechter geslapen en ervaar je meer stress omdat het een drukkere dag is. Grote kans dat je die dagen meer bovenin je venster zit.

Als er een stressvolle situatie zich voordoet in je leven kan het zijn dat je boven je venster schiet. Vaak is de arousal dan zo heftig dat ons systeem je hiervan wilt beschermen en je in de hypo-arousal schiet (zie bovenstaande afbeelding).

Het kan zijn dat je gevoelig bent geworden voor dit patroon. Je begint minder vat te krijgen op je arousal, waardoor je makkelijker heen en weer schommelt en je minder stabiliteit hierin ervaart. Dit kan komen door verschillende redenen:

• Je energieniveau is niet op peil, je leeft op energiereserves. Je venster is daardoor kleiner waardoor je sneller ontregelt raakt.

• Je ervaart regelmatig stress op een langere periode. Dit beïnvloed je venster op negatieve manier.

• Je leeft een te eentonig leven en ervaart vaker hypo-arousal. Je mag jezelf dus meer gaan prikkelen door bijvoorbeeld meer uitdagingen in het leven aan te gaan.

Voor iedereen geldt het dat het weer in verbinding komen met jezelf op een andere manier gaat. Belangrijk is dus dat als je je herkent in bovenstaande ontregelingen dat je de juiste advies krijgt bij welke manieren van reguleren helpend zijn voor jou.